H ανεργία δεν μπορεί να σας ρίξει
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Η λέξη ανεργία είναι συνώνυμη με την οικονομική κρίση. Κάθε οικογένεια έχει τον δικό της άνεργο. Κάθε παρέα νέων έχει τον δικό της φίλο, που δεν βρήκε ακόμη δουλειά. Τα νέα παιδιά επιστρέφουν από τις σπουδές τους στο εξωτερικό και προσπαθούν απεγνωσμένα να βρουν δουλειά. Τίποτε. Μήνες ολόκληρους ξεσκονίζουν κάθε γωνιά των έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων και του διαδικτύου για να βρουν δουλειά -οποιαδήποτε δουλειά- αλλά μάταια. Τα όνειρά τους εξανεμίζονται και μαζί με αυτά οι θυσίες τόσων χρόνων σκληρής δουλειάς και συνετών προσπαθειών.
Τότε αρχίζουν τα προβλήματα. Ξεκινά ένας μεγάλος γολγοθάς. Χάνουν την αυτοπεποίθηση και την καλή διάθεσή τους, τη δημιουργικότητα, την κοινωνικότητα και την ομαδικότητά τους, αισθάνονται ότι δεν μπορούν να προσφέρουν, νιώθουν άχρηστοι, απορριπτέοι από την κοινωνία, αναπτύσσουν αισθήματα εχθρότητας και αντικοινωνικότητας, βιώνουν απογοήτευση και παρουσιάζουν ακόμη και κατάθλιψη.
Οι έρευνες επιβεβαιώνουν ότι οι άνεργοι αντιμετωπίζουν υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους, διαταραχές ύπνου, ψυχοσωματικές διαταραχές και καταφεύγουν πολύ συχνά σε χρήση ουσιών. Πολλές φορές εκδηλώνουν βίαιη συμπεριφορά. Η ανεργία σήμερα, κυρίως ανάμεσα στους νέους μας, είναι από τα κύρια προβλήματα των ημερών. Τα ποσοστά ανεργίας αυξάνονται επικίνδυνα και όλο και περισσότεροι νέοι βιώνουν καθημερινά τις συνέπειές της.
Χαμένη ταυτότητα
Ένας άνεργος νέος θέλει να βρει δουλειά, όχι μόνο για οικονομικούς λόγους και για να δουλέψει με όλο το μεράκι και τον ενθουσιασμό στο αντικείμενο που σπούδασε και εκπαιδεύτηκε για χρόνια, αλλά επειδή θέλει ένα στήριγμα για να επιβιώσει κοινωνικά και ψυχολογικά. Η εργασία δημιουργεί στους ανθρώπους ταυτότητα και καθορίζει καταλυτικά την υπόλοιπη ζωή τους. Ένας νέος χωρίς δουλειά, κυρίως εάν παραμείνει εκτός αγοράς εργασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα, χάνει κυριολεκτικά τον εαυτό του. Δεν είναι πια φοιτητής ή μαθητής. Και τότε τι είναι; Η αυτοεκτίμησή του μειώνεται με επιπτώσεις στον αυτοσεβασμό του και στην αξιοπρέπειά του. Αισθάνεται ότι δεν δημιουργεί, δεν συμμετέχει στο κοινωνικό σύνολο, ότι δεν ανήκει κάπου. Η αυτοεικόνα του τσαλακώνεται και οι άλλοτε υγιείς σχέσεις που είχε με τους γονείς, την οικογένεια, τους φίλους του κινδυνεύουν ακόμη και αυτές να τιναχθούν στον αέρα.
Το άτομο διακατέχεται από συναισθήματα απογοήτευσης, μελαγχολίας, θλίψης, αβεβαιότητας, ανασφάλειας, στρες. Συναισθήματα που προκαλούν συχνές συγκρούσεις, δυσλειτουργίες, ακόμη και αγχώδεις διαταραχές.
Το φαινόμενο της ανεργίας, που εξελίσσεται σε μάστιγα για την κυπριακή κοινωνία, έχει πολλές διαστάσεις και επιβάλλεται να αντιμετωπιστεί όχι μόνο συλλογικά από το κράτος και τους διάφορους φορείς που ασχολούνται με θέματα αγοράς εργασίας, αλλά και από τις υπηρεσίες υγείας.
Ποιότητα ζωής
Oι αρνητικές επιπτώσεις που δημιουργούνται στην ψυχολογία των ανέργων είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει σημαντικά και τη διεθνή βιβλιογραφία και τις διάφορες πολιτικές που προτείνονται για στήριξη των ανέργων. Η στήριξη του ατόμου -είτε μέσω ψυχοθεραπείας ή άλλων μορφών ενδυνάμωσης- θα πρέπει να γίνεται με στόχο να επανεκτιμηθούν τα αίτια που το έχουν οδηγήσει στην ανεργία, να εξεταστούν οι επιπτώσεις που δημιουργεί αυτή η κατάσταση στην αυτοεικόνα του αλλά και στην ποιότητα της ζωής του, να επαναδραστηριοποιήσει την επιθυμία του για εργασία και αυτοπεποίθηση.
Αντιλαμβανόμενο τα πιο πάνω, το άτομο θα μπορέσει να κινητοποιηθεί και να σχεδιάσει το επαγγελματικό του μέλλον με νέες προοπτικές, να βγει από το αδιέξοδο και να επανενταχθεί σε μια δημιουργική ζωή, να αναζητήσει τις πραγματικές ανάγκες του, να δουλέψει στα δυνατά του σημεία και να αποδεχθεί τις αδυναμίες του, να καταγράψει το όραμα και τους στόχους του στην εργασία και στην προσωπική ζωή, να εργαστεί πάνω σε πρακτικούς στόχους και να δημιουργήσει ένα πλάνο ενεργειών, το οποίο θα δεσμευτεί ότι θα υλοποιήσει σταδιακά.
Πάρτε τη ζωή στα χέρια σας
Ποια πρακτικά μέτρα μπορούν να ληφθούν, ώστε ο άνεργος νέος να μπορέσει να διαχειριστεί την κατάσταση στην οποία βρίσκεται τώρα;
* Σκεφτείτε για λίγο πώς φτάσατε εδώ που είστε σήμερα, ποιες είναι οι ανάγκες σας.
* Καταγράψτε τα θετικά σας σημεία, αλλά παραδεχθείτε και τις αδυναμίες σας.
* Αναζητήστε τι σας ευχαριστεί πραγματικά να κάμνετε και ποιες είναι οι εσωτερικές σας αξίες.
* Γράψτε τους στόχους σας και δημιουργήστε ένα πλάνο ενεργειών για να τους επιτύχετε, ακόμη κι αν θεωρείτε ότι τώρα δεν μπορείτε. * Σταματήστε να ασκείτε κριτική στον εαυτό σας για την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε. Δεν φταίτε εσείς για την οικονομική κρίση και τις κρατικές πολιτικές απασχόλησης.
* Βρείτε οποιαδήποτε δουλειά, ακόμη και ως part time, έστω κι αν θεωρείτε ότι αυτή είναι εκτός των προσδοκιών σας.
* Ασχοληθείτε με μια δραστηριότητα που σας ευχαριστεί πραγματικά. Ακόμη κι αν δεν έχετε αρκετά χρήματα, μπορείτε να εντάξετε στο πρόγραμμά σας τη γυμναστική ή να συμμετέχετε σε εθελοντικές δραστηριότητες.
* Αποφεύγετε ανθρώπους που σας απογοητεύουν, που σας κάνουν να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας και τις δυνατότητές σας.
* Επιδιώκετε να έχετε γύρω σας θετικούς ανθρώπους, φίλους που σας αποδέχονται όπως είστε, άτομα που ακόμη κι αν σας ασκούν κριτική δεν σας μειώνουν.
* Σκεφτείτε ποιοι άνθρωποι από τις γνωριμίες σας επιδρούν θετικά πάνω σας και φροντίστε να είσαστε περισσότερο χρόνο μαζί τους, ώστε να έχετε συνεχή στήριξη και συμβουλές. * Ασχοληθείτε με πράγματα που σας κάνουν να αισθάνεστε καλά, πράγματα στα οποία δεν είστε μόνο καλός αλλά πολύ καλός.
* Μην παραδίδεστε στο πνεύμα των ημερών που θέλει τους ανθρώπους να στερούνται πίστης και ενθουσιασμού στις ικανότητες και τα προσόντά τους.
* Γνωρίστε νέους ανθρώπους, που πιθανόν να μπορέσουν να σας στηρίξουν στις προσπάθειές σας να βρείτε δουλειά.
* Μάθετε να λέτε «όχι» αν θεωρείτε ότι με το «ναι» σας μειώνετε η προσωπικότητά σας. Αν πείτε «ναι» εκεί που θέλετε να πείτε «όχι», η αυτοπεποίθησή σας μειώνεται κατακόρυφα.
* Βρείτε νέους τρόπους για να περνάτε καλά και επενδύστε σε αυτά που σας ευχαριστούν.
* Ξεπεράστε κάθε δυσκολία µε θετική σκέψη.
* Μελετάτε συνεχώς βιβλία που αφορούν την επιστήμη σας ή παρακολουθείτε διαλέξεις και σεμινάρια που θα σας αφήσουν κάτι θετικό.