Πληρώσαμε ακριβά αλλά βγήκαμε στις αγορές!
Της Χρύσως Αντωνιάδου
Το γραφείο του Υπουργού Οικονομικών έσφυζε από ζωή. Όλοι ήταν ικανοποιημένοι. Ο Χάρης Γεωργιάδης κατάφερε να πετύχει το μεγάλο του στοίχημα. Να οδηγήσει την Κύπρο στις διεθνείς αγορές. Ήδη, εδώ και καιρό, η Διεύθυνση Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους του Υπουργείου Οικονομικών δούλευε διακριτικά και με κάθε μυστικότητα για να πετύχει την πολυπόθητη έξοδο στις διεθνείς αγορές.
Η απόφαση για έξοδο στις αγορές ήταν μια κίνηση που, εκτός από την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών, προσδοκά να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα προς τα έξω ότι όλα βαίνουν καλώς, η Κύπρος επανέρχεται σε ρυθμούς σταθερότητας και είναι άξια εμπιστοσύνης.
Η απόφαση του Υπουργού Οικονομικών για έξοδο στις αγορές περιέχει πολλαπλά μηνύματα. Να δώσει το μήνυμα της επανάκαμψης της οικονομίας, της επαναφοράς της εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας προς το χρηματοοικονομικό σύστημα αλλά ταυτόχρονα και να υλοποιήσει τη ρήση «το τερπνό μετά του ωφελίμου».
Επιτυχής έξοδος
Η Κύπρος σφράγισε την … επιτυχία της εξόδου, πληρώνοντας ακριβά το τίμημα, προσφέροντας επιτόκιο 3,80% στους ξένους επενδυτές που επέδειξαν ενδιαφέρον για το επταετές ομόλογο που εκδίδεται για να αντιμετωπιστεί η λήξη χρέους. Τα έτη 2019-2020 έχουν το υψηλότερο επίπεδο λήξεων, συνολικού χρέους €4 δις. Περίπου €2,3 δις λήγουν εντός 9 μηνών από τα μέσα του 2019 μέχρι τις αρχές του 2020 και επιπλέον το 2022. Το μεγαλύτερο μέρος σχετίζεται με τα δάνεια από επίσημες πηγές, από τον ΕΜΣ και το ΔΝΤ, ενώ άλλα τραπεζικά δάνεια φέρουν χαμηλά περιθώρια πάνω από τα βασικά επιτόκια.
Το Γραφείο Διαχείρισης Δημοσίου Χρέου, υπό τον Φαίδωνα Καλοζώη, εκπονεί τεράστια δουλειά:
- Επικεντρώνεται σε προσπάθειες για μείωση του κινδύνου μέσω αύξησης των ρευστών διαθεσίμων και διαχείρισης συναλλαγματικού κινδύνου και κινδύνου επιτοκίου.
- Προχωρεί στην ανάπτυξη της αγοράς κυβερνητικών τίτλων.
- Καταβάλλει προσπάθειες για ελαχιστοποίηση του κόστους δανεισμού του εμπορεύσιμου χρέους μεσοπρόθεσμα.
Χύθηκε και αίμα…
Η μεγάλη επιτυχία της Κύπρου που διαφημίζει το Υπουργείο Οικονομικών δεν έγινε αναίμακτα. Μπορεί μεν η Κύπρος να πέτυχε ευρεία γεωγραφική κατανομή επενδυτών σε ολόκληρη την Ευρώπη και σε διεθνείς επενδυτές και επιδεικνύει τη διαρκή πρόσβασή της στις αγορές σε ελκυστικά επίπεδα απόδοσης, όμως το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος υπέρ του brexit και η κατηγοριοποίηση της Κύπρου σε μη επενδυτική κατηγορία από τους οίκους αξιολόγησης συνεχίζουν να προκαλούν πονοκεφάλους στο Υπουργείο Οικονομικών.
Οι προκλήσεις της Κύπρου είναι μεγάλες, τα διλήμματα επίσης μεγάλα. Να επιστρέψει στις αγορές κεφαλαίου χωρίς την προστασία που παρείχε το πρόγραμμα και με μια αρνητική βαθμολογία σε μη επενδυτική κατηγορία.
Ο Χάρης Γεωργιάδης επιχείρησε μια τολμηρή κίνηση, έτοιμος να παραχωρήσει ψηλό επιτόκιο στους ξένους επενδυτές, όπως και έκανε.
Οι προσφορές
Το βιβλίο προσφορών άνοιξε δείχνοντας ότι το διεθνές κυπριακό ομόλογο λήξης του 2025 είχε απόδοση 3,77% (με επιτόκιο έκδοσης 4,25%) και το ομόλογο λήξης του 2022 είχε απόδοση 3,29% (επιτόκιο έκδοσης 3,88%). Τελικά η έκδοση έκλεισε με επιτόκιο 3,80%, και με αποδοχή των προσφορών αξίας 1 δις ευρώ για έκδοση επταετούς ομολόγου λήξης το 2023.
Οι επενδυτές εκτίμησαν κατά τις αποφάσεις τους ότι τα ομόλογα της ευρωζώνης καταγράφουν χαμηλές αποδόσεις. Η έκδοση στηρίζει την εξομάλυνση των λήξεων των επόμενων ετών – και μειώνει την πίεση μετά το 2019 (566 εκατ. ευρώ το 2019, 850 εκατ. ευρώ το 2020, 1 δις ευρώ το 2022 και 1 δις ευρώ το 2025) – ενώ διασφαλίζει το υφιστάμενο απόθεμα ρευστότητας, επιτρέποντας έτσι στην Κυβέρνηση να επιχειρήσει άνετες κινήσεις για καλύτερη διαχείριση του χρέους.
Το Υπουργείο Οικονομικών, που αποδίδει στο ζήτημα αυτό μεγάλη σημασία και το θέτει ως μια από τις προτεραιότητές του, θεωρεί πως θα πρέπει να διατηρηθούν χαμηλές λήξεις χρέους, τα πρώτα χρόνια μετά τη λήξη του Μνημονίου, ώστε να μετριαστεί ο δανεισμός από τις αγορές και να διατηρηθεί ένα ομαλό χρονοδιάγραμμα λήξεων.
Χαμηλές λήξεις χρέους
Με αυτόν τον τρόπο οι χαμηλές λήξεις χρέους:
- Θα μειώσουν τον κίνδυνο αναχρηματοδότησης.
- Θα παρέχουν τον αναγκαίο χώρο για χρηματοδότηση, σε περίπτωση που οι χρηματοδοτικές ανάγκες είναι μεγαλύτερες από τις προβλεπόμενες, ή οι συνθήκες της αγοράς είναι δυσμενείς.
Το Υπουργείο θεωρεί πως με τη σταδιακή βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου αναμένεται να «στηριχθεί» το δημόσιο χρέος, με τη συμμετοχή τραπεζών, ασφαλιστικών, ταμείων συντάξεως και επενδυτών από τον τομέα της διαχείρισης κεφαλαίων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους, το 2016-2018 προβλέπεται ότι οι λήξεις χρέους δεν θα υπερβούν το €1.750 εκ. ετησίως και για το 2019 και μετά ο στόχος αυξάνεται σε €2.200 εκ. ετησίως. Μια σημαντική παράμετρος στο όλο ζήτημα είναι τα ρευστά διαθέσιμα της Κυβέρνησης που αφορούν το κατώτερο όριο των €500 εκ. για να καλύπτονται οι ανάγκες ρευστότητας και το ποσό των €200 εκ. για ταμειακά αποθέματα. Το Υπουργείο επιθυμεί να διατηρηθεί ένα ποσοστό ρευστών διαθεσίμων, υψηλότερο από το σημερινό ποσό, για να μειωθεί ο κίνδυνος ρευστότητας και το κόστος δανεισμού.
Χρονοδιαγράμματα
Το χρονοδιάγραμμα λήξης χρέους σ’ ό,τι αφορά την αναχρηματοδότηση του δημόσιου χρέους προβλέπεται:
- Βραχυπρόθεσμο χρέος μεταξύ 1-5% του συνολικού ύψους χρέους ή μέχρι €750 εκ., οποιοδήποτε είναι χαμηλότερο. Βραχυπρόθεσμο χρέος είναι το χρέος με αρχική διάρκεια έως 12 μήνες.
Μακροπρόθεσμο χρέος τουλάχιστον 95% του συνολικού ύψους χρέους ταυτόχρονα ικανοποιώντας τα όρια λήξεων:
- Λήξεις μακροπρόθεσμου χρέους για 2016-2018: μέχρι €1.750 εκατ.
- Λήξεις μακροπρόθεσμου χρέους για το 2019 και μετά: μέχρι €2.200 εκ.
- Σύνολο ρευστών διαθεσίμων 2016-2019: €1 δισ., εκ των οποίων €500 εκ. αφορούν ταμειακά αποθέματα (με επαναξιολόγηση σε ετήσια βάση).
Κίνδυνοι για το κόστος δανεισμού
Ποιοι είναι, όμως, οι παράγοντες κινδύνου που πιθανότατα να επηρεάσουν το κόστος δανεισμού, τις πιστοληπτικές αξιολογήσεις και τη σταθερή πρόσβαση στις αγορές;
- Πρώτο, η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης εξαιτίας της ανακεφαλαιοποίησης του τραπεζικού συστήματος
- Δεύτερο, η αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα, η οποία μπορεί να χρειαστεί χρόνο για να ολοκληρωθεί, με αυξημένη πιθανότητα να επεκταθεί η περίοδος πιστωτικής στενότητας.
- Τρίτο, οι διαρθρωτικές αλλαγές, όπως είναι οι ιδιωτικοποιήσεις.
- Τέταρτο, μια πιθανή ενεργοποίηση των ενδεχόμενων υποχρεώσεων που απορρέουν από τις κυβερνητικές εγγυήσεις.
Το ρωσικό δάνειο
Ακόμη, η αναδιάρθρωση του χρόνου αποπληρωμής του διακρατικού δανείου από τη Ρωσική Ομοσπονδία συνέβαλε στην ομαλοποίηση των λήξεων από το 2016 σε μικρότερα και ισόποσα ποσά μεταξύ των ετών 2018-2021. Το πιο απομακρυσμένο χρονικό σημείο αποπληρωμής είναι το έτος 2039,
Γενικότερα, το κόστος δανεισμού πιθανότατα να συνεχίσει να επηρεάζεται από τις πιστοληπτικές αξιολογήσεις και τη σταθερή πρόσβαση στις αγορές έτσι που να επηρεάζονται εσωτερικά τα δημόσια οικονομικά, ο τραπεζικός τομέας, ή να προέρχονται από εξωγενή γεωπολιτικά και οικονομικά γεγονότα.